بررسی دقیق بیماری فیبروکیستیک سینه

فیبروکیستیک چیست

تغییر در بافت بدن می تواند به دلیل هورمون ها باشد. یکی از عارضه‌هایی که بر اثر عدم توازن تولید هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن به وجود می‌آید، بیماری فیبروکیستیک پستان است. در این بیماری فرد به وجود برآمدگی‌ها یا غددی در بافت سینه می‌تواند موجب اضطراب شود یا عوارضی مانند درد را برای وی به همراه داشته باشد. در این نوشته می‌خواهیم نگاهی عمیق‌تر به بیماری فیبروکیستیک سینه داشته باشیم و آگاهی لازم را بدست خواهید آورد.

معرفی بیماری فیبروکیستیک پستان

سینه‌ها از سه نوع بافت مختلف تشکیل شده‌اند: غده‌ای، فیبروز و چربی. بافت غده‌ای شامل بافت لوبی و مجراهای لنفی است و وظیفه تولید و ترشح شیر در دوران شیردهی را به عهده دارد. فیبروز سیستم غدد را به یکدیگر متصل نگه می‌دارد. بافت چربی نیز از زیر پوست شروع می‌شود و بافت‌های فیبروز و غده‌ها را در برمی‌گیرد. فیبروکیستیک ها غده‌های خوش‌خیمی هستند که در بافت سینه پدیدار می‌شوند. این غده‌ها برای فرد مشکلی ایجاد نمی‌کنند اما باعث می‌شوند قسمتی از بافت سینه ضخیم‌تر شده و برآمده شود. همچنین ممکن است افراد تعدادی غده‌ی کوچک را در زیر پوست سینه خود حس کنند.

انواع فیبروکیستیک سینه

کیست سینه ساده:

بیشتر کیست های ایجاد شده در پستان از این نوع و بی خطر هستند و دیواره آن ها نازک و قابل انعطاف هستند. ممکن است خود به خود از بین بروند و به درمان خاصی نیاز ندارند و در برخی موارد ویتامین e برای کاهش درد تجویز خواهند کرد. کیست های ساده که قابل لمس نیستند، درد ایجاد نمی کنند یا علائم دیگری ندارند. مایع کیست های بزرگ و دردناک را می توان با سونوگرافی تخلیه کرد.

کیست کمپلکس:

این نوع کیست ها که ترکیبی از چندین کیست به شکل انگور و دارای دیواره ضخیم و توده ای قابل لمس هستند و نیاز به بررسی و نمونه برداری توسط پزشک دارند تا مطمئن شوید که خطری ندارند. پیگیری سونوگرافی این دسته از کیست ها چندین بار با فاصله 6 ماه توصیه می شود.

علت ایجاد شدن فیبروکیستیک سینه

ایجاد شدن و تغییرات بیماری فیبروکیستیک (fibrocystic breast) با تغییرات هورمون‌های استروژن و پروژسترون در ارتباط است. این هورمون‌ها بر بافت سینه تاثیر زیادی دارند. در طول چرخه‌ی تخمک‌گذاری، سینه‌ها دچار التهاب می‌شوند زیرا غده‌های شیری آب بیشتری در خود جمع می‌کنند. بعد از پایان بازه تخمک‌گذاری اندازه سینه‌ها به حالت عادی خود باز می‌گردد.
خانم‌های دچار بیماری فیبروکیستیک ممکن است کیست‌هایی در سینه خود احساس کنند. این کیست‌ها معمولاً پر از مایع بوده و معمولاً نرم و قابل حرکت هستند. کیست‌ها به شکل معمول قبل از تخمک‌گذاری بزرگ می‌شوند و سپس کاهش اندازه پیدا می‌کنند. یک کیست بزرگ احتمالاً کروی بوده و از روی پوست حسی شبیه به احساس کردن کره‌ی چشم زیر پلک ها برای فرد ایجاد می‌کند.

خانم ها بیشتر در چه سنی به بیماری فیبروکیستیک پستان مبتلا می شوند؟

معمولاً ایجاد غده‌های فیبروکیستیک در اوایل بیست سالگی دیده می‌شود و ممکن است تا زمان یائسگی فرد ادامه داشته باشد. برای تعداد محدودی از خانم‌ها این عارضه با گذشت زمان بدتر می‌شود و موجب درد و ناراحتی می‌گردد. به شکل کلی ممکن است بعضی از غده‌های فیبروکیستیک برای تمام عمر در سینه باقی بمانند.

علائم بیماری سینه فیبروکیستیک

بیماری سینه فیبروکیستیک می‌تواند علائم و نشانه‌های مختلفی ایجاد کند که شامل این موارد هستند:

• برآمدگی‌هایی در سینه که ممکن است متصل به بافت اطراف سینه باشد
• درد سینه یا احساس سوزش
• برآمدگی‌هایی در سینه که با چرخه تخمک‌گذاری تغییر اندازه می‌دهند
• ترشحات پستانی که بدون فشار دادن سینه ایجاد می‌شوند
• تغییراتی که در هر دو سینه به شکل هماهنگ ایجاد می‌شود
• افزایش اندازه سینه قبل از تخمک‌گذاری یا پیش از قاعدگی
• درد قبل از عادت ماهانه

علائم غیر طبیعی پستان فیبروکیستیک

بیشتر تغییرات فیبروکیستیک سینه طبیعی هستند اما اگر این علائم را مشاهده کردید حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• حس کردن یک برآمدگی یا ضخامت جدید در سینه
• درد مداوم در سینه‌ها در یک قسمت خاص
• تغییرات در شکل و اندازه سینه که مرتبط با چرخه تخمک‌گذاری نیستند
• تغییر در اندازه یا شکل توده‌ای که قبلاً وجود داشته است

تشخیص سینه فیبروکیستیک

برای تشخیص سینه فیبروکیستیک، در مرحله اول می‌توانید خودتان در منزل آزمایش فیزیکی روی بدنتان انجام دهید. آزمایش شخصی سینه یک آزمایش قدم به قدم برای تشخیص ناهنجاری‌های بافت سینه است. بهتر است تمام خانم‌ها به شکل دوره‌ای این آزمون را در منزل انجام دهند تا در صورت بروز هرگونه ناهنجاری بتوان آن را به سریع‌ترین شکل ممکن برطرف کرد. سازمان بهداشت جهانی مراحل انجام آزمایش شخصی سینه را به این شکل توضیح داده است:

1. به پشت بخوابید و دست چپتان را زیر گردنتان بگذارید. با این روش بافت باز می‌شود و بررسی آن ساده‌تر خواهد بود.
2. با سرانگشتان دست راستتان تمام سینه را از بالا به پایین بررسی کنید تا اگر هر گونه برآمدگی یا غده‌ی خاصی وجود دارد، آن را تشخیص دهید.
3. فشار انگشتان خود را تغییر دهید: با فشار کم برآمدگی‌ها و غده‌های زیر پوست مشخص می‌شوند و فشار بیشتر می‌تواند کیست‌های عمیق‌تر را مشخص کند.
4. فرایند را برای سینه‌ی دیگر نیز تکرار کنید.
5. سپس جلوی آینه بایستید، شانه‌های خود را عقب دهید و به دقت سینه‌ها را بررسی کنید تا در صورتی که تغییری رخ دهد، بتوانید متوجه آن شوید. به دنبال هر گونه علامتی از قرمزی، دانه دانه شدن یا چین‌خوردگی پوست باشید.
6. در مرحله آخر زیر بغل‌هایتان را با سرانگشتانتان بررسی کنید.

آزمایشات پزشکی جهت تشخیص فیبروکیستیک سینه

نیاز است در صورت حس کردن هر گونه تغییر غیرعادی در سینه‌هایتان به پزشک مراجعه کنید. معمولاً پزشک برای تشخیص نوع عارضه آزمایش‌های مختلفی را پیشنهاد خواهد کرد.

• آزمایش فیزیکی: پزشک سینه‌هایتان را بررسی می‌کند تا در صورت وجود هرگونه تغییر واضح و مشخص بتواند آن را در لیست علائم قرار دهد. همچنین سوالات مختلفی درباره سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی‌تان پرسیده خواهد شد. اگر پزشک احتمال وجود غده‌های فیبروکیستیک در سینه‌ها را داشته باشد، معمولاً باید چند هفته بعد و بعد از چرخه تخمک‌گذاری مجدداً برای انجام ویزیت مراجعه کنید تا تغییرات غده بررسی شود.
• ماموگرافی: اگر برآمدگی یا غده‌ای در بافت سینه تشخیص داده شود برای بررسی بیشتر ماموگرافی تجویز خواهد شد. ماموگرافی آزمایشی است که در حین آن اشعه ایکس به بافت سینه تابیده می‌شود تا بافت درونی بیشتر قابل‌بررسی باشد.
• سونوگرافی: در سونوگرافی برای تصویربرداری از بافت درونی سینه از امواج صوتی استفاده می‌شود و همراه با ماموگرافی نتیجه بهتری دریافت خواهد کرد. اگر سنتان کمتر از سی سال باشد معمولاً به جای ماموگرافی نیاز است سونوگرافی انجام دهید. سونوگرافی به پزشک کمک می‌کند بین کیست‌های مایع و کیست‌های سلولی تفاوت قائل شود.
• تخلیه سوزنی: اگر برآمدگی‌های سینه حالتی شبیه به کیست پیدا کنند، پزشک برای تشخیص نوع کیست از نمونه‌گیری سوزنی استفاده خواهد کرد. اگر غده از نوع فیبروکیستیک باشد با استفاده از سوزن قابل تخلیه است و با این روش درد و ناراحتی فرد نیز کاهش پیدا می‌کند.
• بیوپسی سینه: اگر نتایج آزمایش‌های ماموگرافی و سونوگرافی عادی باشد اما پزشک هنوز درباره تشخیص دقیق کیست مردد باشد، معمولاً جراحی بایوپسی انجام می‌شود. در طی این جراحی قسمت کوچکی از بافت کیست یا برآمدگی خارج می‌شود تا در آزمایشگاه و زیر میکروسکوپ به دقت بررسی شود. با انجام بیوپسی به شکل قطعی مشخص می‌شود که کیست از نوع بی‌خطر است یا سرطانی می‌باشد.

پستان فیبروکیستیک | راه های درمان و تشخیص فیبروکیستیک سینه

درمان فیبروکیستیک پستان

اگر تشخیص داده شود که دچار فیبروکیستیک پستان هستید و علائم و نشانه‌ی شدیدی نداشته باشید، درمان خاصی موردنیاز نخواهد بود. در مواردی کیست‌ها بزرگ می‌شوند و درد و ناراحتی برای افراد ایجاد می‌کنند. در نتیجه جراحی با هدف برداشتن کانون های درگیر انجام می شود. پس از عمل، درمان دارویی که شامل هورمونی و غیرهورمونی است، تجویز می شود. گزینه‌های درمان فیبروکیستیک سینه شامل این موارد هستند:

• تخلیه سوزنی: همان‌طور که گفتیم با این روش امکان خارج کردن محتوای مایع درون کیست‌ها و خالی کردن آن‌ها وجود دارد.
• جراحی: اگر کیست شما بسیار بزرگ باشد و طی چند بار تخلیه خارج نشود، برای از بین بردن و خارج کردن آن باید عمل جراحی صورت گیرد. نوع جراحی متناسب با نوع و حجم کیست متفاوت خواهد بود.

سینه فیبروکیستیک و سرطان سینه

بیماری سینه فیبروکیستیک برای فرد خطر جدی به همراه ندارد و احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش نمی‌دهد. کیست‌هایی که بر اثر این عارضه ایجاد می‌شوند، پر از مایع بین سلولی هستند و ساختاری متفاوت از کیست‌های سرطانی دارند. کیست‌های سرطانی مجموعه‌ای از سلول‌های غیرعادی هستند و به دلیل تقسیم سریع سلولی ایجاد می‌شوند. با این حال اگر وجود برآمدگی یا غده‌ای را در بافت سینه خود احساس کردید، مراجعه به پزشک ضرورت دارد. بسیار مهم است که زنان دارای ساختار سینه فیبروکیستیک از خودآزمایی سینه، معاینه پزشک، ماموگرافی (40 سال به بالا) و معاینات سونوگرافی غافل نشوند.

دوران بارداری و شیردهی با پستان فیبروکیستیک

 در زمان بارداری و شیردهی اگر کیست از نوع ساده تشخیص داده شود، برای مادر و جنین ضرری ندارد. اگر بیمار توده خوش خیم احتمالی را دنبال کرده باشد و فرد باردار باشد، باید بلافاصله بیوپسی روی این توده انجام شود و ساختار توده مشخص شود. بیوپسی به جنین در رحم آسیبی نمی رساند.  وجود تغییرات فیبروکیستیک مانع از شیردهی نمی شود. به دلیل تغییر در بافت غدد، هیچ سموم یا مواد مضر دیگری در شیر وجود ندارد. اعتقاد بر این است که تغذیه با شیر مادر باعث بهبودی می شود. هنگام تغذیه با شیر مادر، ورم غدد پستانی از بین می رود.

عمل جراحی فیبروکیستیک سینه

پیگیری زنان با روش های مناسب رادیولوژی و معاینه پستان در فواصل منظم بسیار مهم است. جراحی در صورت وجود شکایاتی مانند درد، حساسیت، نقص زیبایی، در صورت وجود ضایعه مشکوک در کیست یا دیواره آن، در صورتی که ترشحات نوک پستان به دلیل آسیب شناسی کانال باشد و در صورت تشخیص ضایعه مشکوک انجام می شود. 

توصیه‌هایی برای کنترل و پیشگیری بیماری سینه فیبروکیستیک

به هر حال با توجه به توضیحاتی که در مقاله بالا مطالعه شد، می توان گفت که این بیماری در عمده اوقات خطرناک نمی باشد ولی بهتر است که به پزشک مراجعه کرد. می‌توانید از توصیه‌های ساده‌ای برای کاهش علائم این عارضه استفاده کنید:

• قهوه و نوشابه دارای مقادیر زیادی کافئین هستند که موجب تولید هورمون استرس در بدن می‌شوند و ممکن است باعث درد و التهاب غده‌های فیبروکیستیک شوند. بنابراین بهتر است مصرف این مواد را به حداقل برسانید.
• ماهی یک خوراکی مفید برای افزایش سلامت خانم‌ها است و مقدار زیادی اسید چرب امگا-۳ دارد. کمبود امگا-۳ با افزایش اندازه غده‌ها در ارتباط است. بنابراین حداقل یک بار در هفته ماهی بخورید. با مصرف ویتامین E و امگا3 می توان بسیاری از مشکلات این بیماری را حل کرد.
• بهتر است مصرف گوشت را نیز کاهش دهید. گوشت‌ها سرشار از هورمون هستند و می‌توانند توازن تولید هورمون‌های درونی بدن را برهم بزنند. شما می توانید از جایگزین های گوشت استفاده کنید.
• سبزی‌ها می‌توانند مایعات اضافی را از بدن خارج کنند و التهاب سینه‌ها را کم نمایند. ریحان، خیار و کلم از بهترین سبزی‌ها برای کاهش التهاب سینه‌ها هستند. همیشه سعی کنید سبزیجات تازه را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
• مصرف نمک نیز باعث افزایش التهاب می‌شود. از آنجایی که داخل غدد فیبروکیستیک پر از مایع است، مصرف نمک زیاد می‌تواند موجب افزایش اندازه غده‌ها شود. بنابراین مخصوصاً یک هفته قبل از دوره‌ی ماهیانتان مصرف نمک را به حداقل برسانید.
• گرما می‌تواند درد سینه‌ها را کم کند. بنابراین مخصوصاً قبل از دوره تخمک‌گذاری و قاعدگی که سینه‌ها دردناک می‌شوند، قرار دادن حوله گرم یا کیسه آب داغ روی آن‌ها به کاهش درد کمک می‌کند.

توده های فیبروکیستیک | سینه فیبروکیستیک

توده های فیبروکیستیک بدخیم

زمانی که در سونوگرافی اندازه کیست رو به افزایش باشد و کیست جامد و توپر تشخیص داده شده باشد، باید پیگیری شود.

اگر به پزشک متخصص جراح پستان دسترسی ندارید می توانید از طریق وب اپلیکیشن دایره سلامت سوالات و نتایج آزمایش های خود را برای پزشک فلوشیپ فوق‌تخصص پستان ارسال کنید و از آن ها مشورت بگیرید.