ماستیت گرانولوماتوز نوعی التهاب در ناحیه سینه و یکی از بیماری‌های دشوار و ناهنجار است. این عارضه، باعث دردهای متعدد در سینه خانم ها و نگرانی آن ها می‌شود. این نوع بیماری می تواند از نوع شیردهی (دوران شیردهی) و غیر شیردهی باشد. در واقع بسیاری از افراد درباره این بیماری آگاهی لازم ندارند و علائم آن را با بیماری‌های دیگری مانند سرطان سینه اشتباه می‌گیرند. به همین علت به نظر می‌رسد نیاز است اطلاعات جامعی درباره ماستیت گرانولوماتوز ارائه شود. علائم و نشانه های این بیماری می‌تواند به طور ناگهانی ظاهر شود. در این نوشته قصد داریم شما را با ماستیت گرانولوماتوز (Mastitis) و مشخصات و روش‌های درمانی آن آشنا کنیم.
ماستیت گرانولوماتوز چیست؟
ماستیت گرانولوماتوز یک بیماری عفونی نادر است که ممکن است بافت سینه را درگیر کند. این عارضه بیشتر در خانم‌هایی که در سن بارداری هستند (معمولاً در اواسط دهه سوم زندگی‌شان قرار دارند) و سابقه شیردهی به نوزاد را دارند، دیده می‌شود. همچنین برای زنان یائسه بعد از آخرین زایمان هم اتفاق می افتد. یک بیماری نقص ایمنی و مادرزادی است و زمانی اتفاق می افتد که یکی از انواع خاص گلبول های سفید به نام فاگوسیت، به درستی کار نمی کند. عارضه‌ی ماستیت گرانولوماتوز اولین بار در سال ۱۹۷۲ توسط کسلر و کولوچ صورت‌بندی شد. از آن زمان صدها مورد از این بیماری در کشورهای مختلف جهان دیده شده است. به طور کلی شیوع ماستیت گرانولوماتوز بسیار نادر است و از هر صد هزار خانم، تنها ۲.۴ نفر به این عارضه مبتلا می‌شوند. بیشتر مبتلایان به ماستیت گرانولوماتوز دارای نژاد آسیایی هستند.
علت بروز بیماری ماستیت گرانولوماتوز
علت دقیق ماستیت گرانولوماتوز هنوز مشخص نشده است. ممکن است باکتری‌ها علت این بیماری باشند. گاهی باکتری‌ها از راه مجراهای شیر وارد بافت سینه می‌شوند و مجرا را مسدود می‌کنند. اگر فرد مبتلا در دوره شیردهی باشد، انسداد مجرای شیری می‌تواند از خارج شدن شیر جلوگیری کرده و باعث درد و التهاب شود. شیر باقی مانده در سینه‌ها رشد باکتری‌ها را افزایش داده و این چرخه‌ی معیوب ادامه پیدا می‌کند. البته باقی ماندن شیر در مجراها ممکن است به علت جایگیری نادرست نوک پستان یا نحوه اشتباه شیر دادن نیز اتفاق بیفتد. مادران در دوران شیردهی باید به نحوه شیردادن دقت داشته باشند تا دچار این مشکلات نشوند. خانم هایی که در دوران غیر شیردهی به این بیماری مبتلا می شوند، بیشتر به دلیل تغییرات هورمونی می باشد.
علائم و نشانه‌های ماستیت گرانولوماتوز
اصلی ترین علامتی که افراد مبتلا به ماستیت گرانولوماتوز تجربه می کنند، احساس توده ای دردناک در سینه است. البته علائم این بیماری در افراد متفاوت خواهد بود اما ابتدایی ترین علائم این عارضه درد سینه خواهد بود. تقریباً پنجاه درصد افراد مبتلا، ورم سینه را در بافت سینه‌ای که درگیر ماستیت گرانولوماتوز شده است تجربه می‌کنند. نشانه‌های دیگر این عارضه شامل لخته شدن خون، جمع شدن آرئولار و ایجاد زخم در بافت آسیب دیده است. همچنین یک‌سوم بیماران، آبسه را نیز تجربه می‌کنند. ماستیت گرانولوماتوز در هر قسمتی از بافت سینه‌ها تشکیل می شود اما در بیشتر مواقع این عارضه در ناحیه رتروئورولار تشکیل شده و به صورت شعاعی در سینه گسترش پیدا می‌کند.
عفونت التهابی ناحیه پستان
این عارضه به طور معمول فقط یکی از سینه‌ها را درگیر می‌کند. توده های پستان ایجاد شده معمولاً مشابه با کیست‌های ناشی از عفونت‌های باکتریایی است. همچنین ممکن است این عارضه با سرطان سینه اشتباه گرفته شود. ممکن است هر دو این بیماری ها علائم جمع شدن پوست و فرو رفتن نوک پستان‌ها به سمت داخل را نشان دهند و موجب تشخیص نادرست شوند. معمولاً علائم ماستیت گرانولوماتوز، به کندی پیشرفت می‌کنند و فرایند تشخیص دقیق ممکن است حتی چند ماه طول بکشد. کسانی که به این بیماری مبتلا می شوند، ممکن است دچار عفونت در اعضای دیگر بدن مثل: ریه ها، پوست، کبد، معده شوند.
بیماری گرانولوماتوز مزمن
این عارضه نوعی بیماری نقص ایمنی مادرزادی است که گلبول های سفید توانایی مورد نیاز برای از بین بردن میکروب ها را ندارند. به عبارت دیگر در سیستم ایمنی این افراد اختلال ایجاد می شود و بیشتر به بیماری های باکتریایی و قارچی مبتلا می شوند. این یک بیماری التهابی مزمن پستان با علت ناشناخته است که شبیه آبسه باکتریایی یا سرطان است. با قرمزی، حساسیت، افزایش حرارت در پوست سینه و زخم های باز از جایی به جای دیگر پیشرفت می کند.
نحوه تشخیص ماستیت گرانولوماتوز
پزشک برای تشخیص این بیماری، سوابق خانوادگی و پزشکی بیمار را بررسی می کند. بسیاری از علائم ماستیت گرانولوماتوز شبیه بیماری های تهاجمی دیگر است به همین دلیل تشخیص دقیق آن مشکل است.
برای تشخیص، پزشک به بررسی سوابق خانوادگی و پزشکی بیمار می پردازد و آزمایشات فیزیکی را انجام می‌دهد. تشخیص دقیق ماستیت گرانولوماتوز بسیار مشکل است زیرا این بیماری نشانه‌های مشابهی با بسیاری از بیماری‌های تهاجمی دیگر دارد. معمولاً نیاز است پزشک تشخیص‌های دیگر مانند سرطان پستان، عفونت‌های مختلف (سل، سیفلیس، عفونت کرنی باکتریال، عفونت قارچی) را رد کند.
ماستیت عفونی
همچنین بیماری‌های خود ایمنی (مانند سارکوئیدوز و گرانولوماتوز همراه با پلی آنژیت)، واکنش بدن به یک عامل خارجی و گرانولوماتوز واکنشی را در نظر گرفته و حذف کند. در صورتی که به وجود این بیماری مشکوک بودید لازم است با یک مامولوژیست مشورت کنید. تشخیص به موقع بیماری برای ازبین بردن علت ماستیت و روند عفونی آن مهم است.
آزمایش ژنتیک برای تشخیص ماستیت سینه
ماستیت گرانولوماتوز بسیار نادر است و از آنجایی که تشخیص دقیق آن از دیگر بیماری‌های مشابه چالش‌های زیادی دارد. یکی از روش های شناسایی این عارضه آزمایش ژنتیک است که البته تشخیص صد درصد آن ممکن نیست. بسیاری از پژوهش‌ها نشان داده اند که در کشورهای در حال توسعه بسیاری از بیماران که به این عارضه تشخیص داده شده بودند، در واقع مبتلا به بیماری دیگری بودند. علاوه بر این، در مواردی که بیماری خفیف است، معمولاً به شکل خودبه‌خود حذف می‌شود و تشخیص دریافت نمی‌کند.
آیا در تشخیص ماستیت گرانولوماتوز از نمونه‌برداری استفاده می‌شود؟
برای تشخیص قطعی ماستیت گرانولوماتوز باید نمونه برداری از بافت انجام شود. تشخیص درست ماستیت گرانولوماتوز فقط با استفاده از آسیب‌شناسی بافتی ممکن است. بافت درگیر با عارضه باید به دقت در زیر میکروسکوپ بررسی شود. تشخیص صحیح برای اطمینان از اینکه این بیماران تحت ماستکتومی غیرضروری قرار نگیرند ضروری است. این بیماری باعث می‌شود سلول‌های بزرگ چندهسته‌ای در بافت ایجاد شوند. به همین دلیل نمونه‌برداری با سوزن باریک، روشی ایده آل برای تشخیص این بیماری به‌حساب می‌آید. پژوهش‌ها مشخص کرده‌اند که این روش می‌تواند تا ۹۶ درصد دقت داشته باشد. عکس ماستیت گرانولوماتوز در زیر, علائم این نوع بیماری را می‌بینید.
عفونت پستان | عکس ماستیت گرانولوماتوز
برای تشخیص ماستیت گرانولوماتوز می‌توان ماموگرافی کرد؟
انواع مختلف تصویربرداری‌های تشخیصی (مانند ماموگرافی، سونوگرافی، ام ار ای و…) نمی‌توانند نقش افتراقی داشته باشند و بین ماستیت گرانولوماتوز و دیگر بیماری‌های مشابه تفاوتی قائل شوند. از هر چهار بیمار که ماموگرافی انجام می‌دهند، یک نفر اصلاً تشخیصی دریافت نمی‌کند و برای سه نفر دیگر نیز تنها وجود یک توده تشخیص داده می‌شود. بنابراین انجام تشخیص دقیق و مطمئن با استفاده از تصویربرداری‌های پزشکی امکان‌پذیر نیست. افرادی که به این بیماری مبتلا شده اند، ممکن است به دلیل درد زیاد انجام ماموگرافی برایشان سخت باشد.
ماستیت گرانولوماتوز در دوران بارداری و شیردهی
عارضه ماستیت گرانولوماتوز ممکن است در دوران بارداری و شیردهی نیز اتفاق بیافتد. مسدود شدن مجراهای شیری التهاب و درد در سینه ها را به وجود می آورد، در بعضی موارد یکی ازسینه ها درگیر می شود. ماستیت به دلیل جمع شدن شیر تولیده در سینه ها به وجود می آید که مادر به دلایلی شیردهی را انجام نداده است. همچنین آناتومی سر پستان در برخی از خانم‌ها به شکلی است که اجازه‌ی خروج شیر به آسانی داده نمی‌شود. ماستیت در شیردهی باعث می‌شود مادر نتواند به راحتی به کودک خود شیر دهد.
امکان دارد ماستیت گرانولوماتوز در دوران بارداری نیز ایجاد شود. عدم تعادل هورمونی در بدن مادر می‌تواند منجر به تولید زودهنگام شیر شود و مسدود شدن این شیر در مجراهای شیری عارضه ماستیت گرانولوماتوز را ایجاد می‌کند. اگر ماستیت در دوران شیردهی یا بارداری ایجاد شده و شدت زیادی داشته باشد، عفونت می‌تواند باعث شود که مادر دچار تب شده و بالا رفتن دمای بدن را تجربه کند. در طب سنتی این عارضه و موقعیت، تب شیر نیز نامیده میشد. برای پیشگیری از مسدود شدن مجراهای شیری بهتر است مادر نحوه صحیح شیردادن به نوزاد را بیاموزد و از باقی ماندن طولانی مدت شیر در پستان جلوگیری کنند.
رعایت نکات بهداشتی در دوران بارداری و شیردهی
مادر باید سینه های خود را قبل و بعد از هر شیردهی بشوید. بهداشت دقیق با آب کافی است، در حالی که صابون، پماد، پماد و محلول های شوینده و ضد عفونی کننده به طور کلی توصیه نمی شود. این مواد در واقع می توانند پوست را تحریک کرده و بو و طعم ناخوشایندی به نوک پستان بدهند.
درمان ماستیت گرانولوماتوز
ماستیت گرانولوماتوز بیماری بسیار نادری است و هنوز علت ایجاد شدن آن به شکل قطعی مشخص نشده است. به همین علت، درمان این عارضه کمی مشکل است. معمولاً برای بیمارانی که مبتلا به حالت‌های خفیفی از ماستیت گرانولوماتوز هستند، درمانی در نظر گرفته نمی‌شود. علت این است که معمولاً این عارضه به شکل خودکار و به مرور زمان بهبود می‌یابد و کاملاً از بین می‌رود. اگر بیماری به شکل شدید باشد، ممکن است برای فرد مبتلا مشکلات مختلفی را ایجاد کند و نیاز به درمان داشته باشد. بنابراین متناسب با شدت و پیشرفت بیماری، درمان کاربردی در نظر گرفته می‌شود. جراحی ماستیت گرانولوماتوز یکی از روش های درمان و بهترین گزینه جراحی ماموپلاستی است. بهتر است نکات زیر را نیز رعایت کنید:
- سینه های خود را هنگام شیر دادن ماساژ دهید.
- پس از شیر دادن از پمپ سینه برای آزاد کردن سینه ها استفاده کنید.
روش های درمان عفونت التهابی پستان
تاثیر داروها بر درمان ماستیت پستان
آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از انواع داروهایی هستند که برای از بین بردن این بیماری تجویز می‌شوند و بهتر است 10 روزه استفاده شوند. همچنین عملکرد داروهای کرتیکواستروئیدی نیز برای از بین بردن این بیماری قابل قبول بوده است. البته فرد باید برای دوره‌ای طولانی از این داورها استفاده کند تا اثرات آن‌ها بر بدن دیده شود. متاسفانه با قطع داروها تقریباً نیمی از بیماران دوباره رشد بیماری را تجربه می‌کنند. امکان دارد برای برخی از بیماران، جراحی نیز توصیه شود. البته بهتر است در درمان این بیماری تا حد امکان از جراحی استفاده نشود. بعد از انجام جراحی و خارج کردن توده‌های ماستیت گرانولوماتوز نیاز است فرد مورد مراقبت‌های پزشکی طولانی‌مدت باشد تا این عارضه دوباره ایجاد نشود.
تزریق اینترفرون گاما برای درمان ماستیت:
بیمارانی که به ماستیت سینه مبتلا می شوند، اینترفرون ( نوعی پروتئین است و توسط سلول های میزبان تولید می شوند ) به طور عادی تولید نمی‌شود. تزریق آن کمک می کند سیستم ایمنی در برابر عفونت ها ایمن شوند.
استروئید درمانی ماستیت پستان
در مواردی که پس از درمان جراحی عود می کنند، می توان از استروئید درمانی استفاده کرد. گاهی اوقات می توان از درمان استروئیدی برای کوچک کردن توده و مناسب ساختن آن برای عمل استفاده کرد. در موارد با درگیری گسترده، ماستکتومی ممکن است مورد نیاز باشد. در صورت وجود توده های بزرگ یا متعدد، داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند مانند استروئیدها تجویز می شود. این نوع داروها حداقل برای 6 هفته، در مجموع 3-4 ماه تجویز شوند. همچنین در کنار داروها بیماران باید در فواصل 3 هفته ای معاینه شوند.
درمان قطعی ماستیت گرانولوماتوز | علائم و نشانه‌های ماستیت گرانولوماتوز
آیا ماستیت گرانولوماتوز درمان خانگی دارد؟
برای از بین بردن یا کاهش درد پستان ها، می‌توانید ترفندهای مختلفی را در منزل امتحان کنید:
- ماساژ دادن: اگر حس می‌کنید بخشی از سینه‌تان سفت شده است، شروع به ماساژ دادن آن قسمت کنید. احتمالاً این قسمت، همان بخشی است که مجرای شیری مسدود شده است. از بین بردن انسداد در همان ابتدا می‌تواند از مشکلات بیشتر جلوگیری کند. ماساژ دادن باعث می‌شود مجرای شیر باز شود و شیر درون سینه‌ها دوباره جریان پیدا کند.
- استفاده از کمپرس آب گرم: قرار دادن کمپرس آب گرم روی بخشی از سینه که دچار التهاب شده است، می‌تواند به جریان یافتن مجدد شیر در مجراها کمک کند. این کار را چندبار در طول روز انجام دهید.
- حمام کردن: برای از بین بردن انسداد مجراها می‌توانید به حمام بروید و زیر آب گرم سینه را ماساژ دهید.
- شیردهی: شیردهی به تنهایی می‌تواند باعث از بین رفتن ماستیت شود. شیردهی باعث می‌شود شیر در مجرا به جریان بیفتد و مجراهای شیری خالی شوند. شیردادن درد ناحیه سینه را کاهش می‌دهد. البته که شیوه صحیح شیردادن در پیشگیری و درمان بسیار موثر است.
نقش میوه و سبزیجات در درمان ماستیت گرانولوماتوز
نوع رژیم غذایی می‌تواند به ایجاد شدن یا از بین رفتن زودتر ماستیت گرانولوماتوز کمک کند. به نظر می‌رسد در بیشتر موارد علت اصلی ایجاد شدن این عارضه باکتری‌ها باشند. به همین دلیل تقویت سیستم ایمنی بدن می تواند از ابتلای افراد به این بیماری جلوگیری می‌کند. بنابراین غذایی که روزانه مصرف می کنید نقشی کلیدی در سلامتی شما دارند. یکی از ویتامین‌های بسیار ضروری برای عملکرد مناسب سیستم ایمنی، ویتامین C است. این ویتامین گلبول‌های سفید را تقویت کرده و به ترمیم شدن زخم‌ها کمک می‌کند.
بنابراین مصرف میوه‌هایی مانند مرکبات، کیوی، فلفل دلمه‌ای، بروکلی، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و کلم می‌تواند منجر به کنترل و از بین رفتن ماستیت گرانولوماتوز شود. در صورت مبتلا شدن هم، پیشرفت بیماری و عوارض ناشی از آن کم تر خواهد بود. برای مثال سیر خاصیت ضدعفونی کننده دارد و باکتری‌ها را در بدن از بین می‌برد. بهتر است سیر را به شکل خام مصرف کنید.
تاثیر آب بر درمان ماستیت گرانولوماتوز
علاوه بر ویتامین‌ها، آب نیز می‌تواند در درمان این عارضه نقشی حیاتی داشته باشد. آب کمک می‌کند بدن راحت‌تر بتواند از راه ادرار باکتری‌ها را خارج کند و بدن را تصفیه می کند. بنابراین باید تلاش کنید در طول شبانه‌روز حداقل هشت لیوان آب به بدنتان برسانید. مصرف زیاد آب برای خانم های شیرده که به ماستیت گرانولوماتوز مبتلا هستند، مفید است. مصرف آب زیاد ترشح شیر را بیشتر کرده و به باز شدن انسدادهای مجراهای شیری کمک می‌کند. خانم‌ها در دوران شیردهی باید حداقل سیزده لیوان آب در طول ۲۴ ساعت دریافت کنند.
ماستیت بدخیم | عکس ماستیت | ماستیت پستان | ماستیت سینه
رابطه ماستیت گرانولوماتوز و سرطان سینه
ماستیت گرانولوماتوز در بیشتر مواقع باعث نگرانی خانم ها در مورد ابتلا به سرطان سینه می شوند. علائم ماستیت گرانولوماتوز بسیار شبیه سرطان سینه است درنتیجه برای تشخیص دقیق لازم است بررسی های پزشکی انجام شود. ماستیت گرانولوماتوز باعث می شود در تشخیص به موقع سرطان سینه وقفه ایجاد کند خطرات جانی را افزایش دهد. زنانی که به کودکان خود شیر می دهند احتمال مبتلا شدنشان به سرطان سینه بسیار کمتر است. به همین علت، معمولاً اگر ماستیت گرانولوماتوز در خانم‌ها بعد از پنج هفته از بین نرود (سفتی سینه‌ها و خارج شدن ترشحات از سر پستان‌ها)، آزمایش‌های دقیق‌تری برای بررسی احتمال وجود سرطان سینه ضرورت پیدا می‌کند.
ماستیت پستان
برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که اگر فرد مبتلا به ماستیت گرانولوماتوز، در دوره‌ی شیردهی یا بارداری نباشد، درگیر شدن با این عارضه می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد. بنابراین به این خانم‌ها توصیه می‌شود، به پزشک مراجعه کنند و به شکل دوره‌ای آزمایشات مرتبط با تشخیص سرطان سینه را انجام دهند. در برخی مواقع احتمال می‌رود ایجاد شدن ماستیت گرانولوماتوز در خانم‌هایی که باردار نیستند یا به نوزاد شیر نمی‌دهند، شکلی از ظهور اولیه‌ی سرطان سینه باشد.
آیا ماستیت گرانولوماتوز کشنده است؟
احتمال مرگ در اندکی از بیمارانی که دچار عفونت می شوند وجود دارد. عارضه ماستیت گرانولوماتوز به تنهایی مشکلی برای فرد ایجاد نمی کند. اکثرا نشانه های این عارضه خود به خود از بین می روند اما از آنجایی که علائم این بیماری با بسیاری از عارضه های خطرناک مشابه است اشتباها بیماری ماستیت گرانولوماتوز را تشخیص می دهند و مشکلات بسیاری را برای فرد به وجود می آورد. تحقیقات در مورد این بیماری نشان می دهد در مواقع خاص ابتلا به ماستیت پستان، خطر اینکه فرد به سرطان سینه دچار شود را بیشتر می کند.
ماستیت پستان در مردان
اگرچه بسیار نادر است، اما ورم پستان می تواند در مردان نیز رخ دهد، به خصوص در موارد ژنیکوماستی. به عنوان یک قاعده، التهاب و بزرگ شدن سینه در مردان ناشی از کمبود تستوسترون یا استروژن اضافی است. در صورت مشاهده هرگونه تغییر در سینه ها، مراجعه به پزشک متخصص تصویربرداری پستان جهت تشخیص و درمان توصیه می‌شود.
اگر به پزشک متخصص جراح پستان دسترسی ندارید می توانید از طریق وب اپلیکیشن دایره سلامت سوالات و نتایج آزمایش های خود را برای پزشک فلوشیپ فوق‌تخصص پستان ارسال کنید و از آن ها مشورت بگیرید.
