آناتومی پستان

بهتر است قبل از بررسی و شناخت بیماری های پستان، با آناتومی پستان (breast anatomy) آشنا شوید. پستان در حقیقت یک غده‌ است که، در قسمت جلوی قفسه سینه قرار دارد. فرم ظاهری، سایز پستان‌ها، فاصله بین پستان‌ها و رنگ، فرم و اندازه هاله دور نوک پستان در افراد گوناگون متفاوت است.

ساختار آناتومیک سینه را می توان به دو قسمت تقسیم کرد. اولین ساختاری که با چشم غیرمسلح می توان دید آناتومی خارجی سینه است. قسمت تشکیل دهنده قفسه سینه در داخل قرار دارد و آناتومی داخلی سینه نامیده‌ می‌شود.

ساختار سینه زنان

زمانی که دختران وارد سن بلوغ می‌شوند میزان فعالیت هورمون‌های زنانه آن‌ها بیشتر می‌شود. در نتیجه افزایش فعالیت این غدد باعث ایجاد تغیراتی می‌شود. بزرگ شدن اعضای زنانه و تغیر شکل آن ها از جمله این تغییرات است. با مطالعه این نوشته اطلاعات بهتری درمورد ساختار و اناتومی سینه کسب می‌کنید. سینه ها اگر چه در مردان نیز وجود دارد، اما به عنوان اندام های فرعی بخشی از دستگاه تناسلی زنانه هستند.

آشنایی با ساختار سینه زنان در تشخیص علائم طبیعی و غیر طبیعی سینه به شما کمک می‌کند. در زنان بافت سینه و همچنین غدد پستانی بیشتری دارد که برای تولید شیر مادر استفاده می‌شود.

مشخصات سینه سالم

وقتی به سلامت پستان اشاره می شود، ابتدا سرطان سینه به ذهن خطور می‌کند، اما بسیاری از بیماری های سینه وجود دارند که سرطان نیستند. تاخیر در رشد سینه، مانند عفونت. با این حال، سرطان سینه همیشه در میان مشکلات سلامتی پستان حرف اول را می زند. زیرا سرطان سینه هویت زنانه زن را نیز تهدید می کند. یکی دیگر از مشکلات مهم در سلامت پستان، نبود مراکز بهداشتی تخصصی در زمینه بیماری‌های پستان است. شکل سینه، حجم، اندازه، محل و عملکرد آن در یک زن ویژگی های فردی خود را دارد.

عملکرد سینه

سینه یک بافت غده ای حساس به هورمون است و تحت تاثیر آن ها کار می‌کند. وظیفه اصلی سینه تولید شیر در زنان در سنین باروری است. وظیفه ثانویه آن عملکرد جنسیتی است. بافت پستان تولید شیر را با هورمون پرولاکتین و ترشح شیر را با هورمون اکسی توسین فراهم می‌کند. علاوه بر این، هورمون‌های استروژن و پرولاکتین بر روی سلول‌های غدد پستانی تأثیر می‌گذارند و رشد بافت پستان و حفظ این وظایف را تضمین می‌کنند.

توانایی یک زن برای شیر دادن، رفاه، جذابیت جنسی و گاهی اوقات زندگی او به سلامت غدد پستانی بستگی دارد. متأسفانه، تعداد زیادی از موارد سرطان در مراحل پایانی، زمانی که پیش آگهی برای بیمار ضعیف است، تشخیص داده می‌شوند.

آناتومی سینه زنان

سینه ها از اعضایی هستند که برای زنان بسیار مهم هستند و ساختار و آناتومی پیچیده و جالبی دارند. سلامت پستان و داشتن ظاهر و فرم طبیعی، از نظر روانی بسیار بر روی خانم ها تاثیر می گذارد. با آشنا شدن با اناتومی سینه زنان، می توانید علائم غیر طبیعی که به وجود می آیند را زودتر تشخیص دهید. بیشتر پستان ها به طور کامل قرینه نیستند و در طول ماه با تغییرات هورمونی جزیی اندازه شان تغییر می کند. شکل ظاهری سینه، حجم، اندازه و عملکرد آن در هر خانم متفاوت خواهد بود و با رشد جنسی، بلوغ و بارداری مرتبط است.

تشکیل سینه در مردان

مردان نیز گاهی اوقات تحت تأثیر هورمون ها ممکن است غدد پستانی آن ها بزرگ شوند. به طور معمول، مردان تعدادی مجرای شیر در پشت و در کنار نوک پستان دارند، اما سینه‌هایشان بیشتر رشد نمی‌کند. بزرگ شدن سینه در مردان ژنیکوماستی نامیده می شود. اگر سینه به طور مداوم در یک طرف در طول چند ماه رشد کند، سرطان سینه در مردان نیز باید رد شود.

ساختار دورنی و آناتومی پستان:

هر سینه از ۲۰-۱۵ بخش تشکیل شده که به صورت پره های یک چرخ یا گلبرگ‌های گل مینا، نوک سینه را احاطه کرده اند که آن را لوب می‌گویند. هرکدام از این لوب ها از بخش های کوچکتری به نام لوبول تشکیل شده اند که در نهایت به یک غده کوچک شیری می‌رسند و کار تولید شیر در دوران شیر دهی را به عهده دارد. هر پستان شبکه ای از عروق خونی دارد (سرخرگ ها و سیاهرگ ها). مواد غذایی و اکسیژن را به بافت‌های پستان می رساند و مواد مضر را از آن خارج می‌کند. در تمام بخش‌های پستان شبکه عصبی وجود دارد که وظیفه آن ها کنترل عصبی پستان برای جواب دادن به محرک‌های درونی و بیرونی مثل شیردادن است.

مجاری شیر بخشی از اناتومی سینه زن

به مجموعه ای از لوله ها گفته می شود که شیر را از لوبول ها به نوک سینه می‌رسانند. با توجه به آشکار بودن سینه در خانوم ها و آقایان و به خصوص خانوم ها، یکی از عضو های حساس تلقی می شود. گرفتگی مجاری شیر هم یک فرآیند بسیار دردناک و هم مشکلی جدی است که باعث ایجاد ورم پستان می شود. به همین دلیل، بسیار مهم است که مادران اقدامات پیشگیرانه در برابر گرفتگی را انجام دهند تا تجربه شیردهی بدون مشکل پیشرفت کند. رشد سینه ها در دوران بارداری یکنواخت تر از دوران نوجوانی است. مقدار بافتی که قادر به تولید شیر است در همه زنان تقریباً یکسان است، بنابراین زنان با سینه‌های کوچک‌تر به اندازه زنان با سینه‌های بزرگ‌تر شیر تولید می‌کنند.

بافت چربی سینه جزئی از آناتومی پستان

هر پستان بافت چربی‌ هم دارد که این شبکه چربی کار ساده اما مهمی انجام می‌دهد. حفظ ظاهر و دوام پستان و محافظت از جزییات داخلی پستان توسط این شبکه چربی انجام می‌شود. بافت چربی بیشترین بافت تشکیل دهنده پستان است که 50 تا 70 درصد آن را تشکیل می دهد. تغییرات هورمونی مانند سن و یائسگی ممکن است باعث کوچک شدن غدد پستانی و افزایش بافت چربی شود. نرمی سینه می تواند ناشی از افزایش بافت چربی شود.

آناتومی پستان و غدد لنفاوی

مشابه گردش خون در بدن انسان، شبکه گردش خون دیگری به نام سیستم لنفاوی وجود دارد که وظیفه انتقال مواد چرب و دفاع از بدن را بر عهده دارد. غدد لنفاوی که به عنوان ایستگاه و نقطه کنترل عمل می کنند بر روی رگ های لنفاوی قرار دارند که گردش لنفاوی را تامین می کنند و مایعی تولید می‌کنند که لنف گفته می‌شود.

آناتومی و ساختار خارجی پستان:

پوستی که روی پستان را می‌پوشاند همرنگ و هم جنس پوست بدن است و روی آن کرک و مو وجود دارد.

آرئول (هاله پستان)

نوک پستان در مرکز منطقه تیره تری از پوست به اسم آرئول قرار گرفته است. آرئولا غده‌های کوچیک دارند که نوک سینه را موقع شیردادن چرب می‌کند. رنگ، اندازه و شکل آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در دوران بارداری، رنگ نوک پستان و هاله‌ی پستان تیره‌تر از قبل از بارداری می‌شود. آرئول بر روی سطح خود ارتفاعات کوچک و دقیقی را نشان می دهد که توسط غدد آرئول بسیاری ایجاد می‌شود. این غدد عمدتاً غدد عرق و چربی و همچنین غدد پستانی اصلاح شده به نام غدد مونتگومری هستند. آن ها یک ترشح ضد میکروبی تولید می‌کنند که از سطح آرئول محافظت می‌کند.

نیپل

نوک پستان یا نیپل مجراهای ریزی دارد که از طریق آن شیر از پستان خارج می‌شود و نوزاد می‌تواند از پستان تغذیه کند. آناتومی نوک سینه ها برای کمک به عملکرد سینه به خوبی تنظیم شده است. آن‌ها توسط یک ناحیه دایره ای از پوست رنگدانه ای به نام آرئول احاطه شده‌اند که در دوران بلوغ رنگدانه تر و برجسته تر می‌شود.

فاشیا

لایه ی نازکی از بافت همبند که بافت سینه را می پوشاند، فاشیا نامیده می شود که سطحی ترین لایه آن زیر پوست است.

لیگامنت

لیگامنت یا رباط، نوار انعطاف پذیر و محکم است که به دو سر استخوان های مفصلی می چسبد و برای شکل دهی و محافظت سینه ها است.

عملکرد و آناتومی پستان:

عملکرد پستان به هورمون هایی همچون استروژن و پروژسترونی وابسته است که به وسیله تخمدان ترشح می‌شود. کانال‌های شیری به وسیله استروژن باز می شوند. پروژسترون تعداد لوبول‌ها را افزایش می دهد تا برای شیر دهی آماده باشند. همچنین باعث رشد سلول های پستان و بزرگ شدن رگ های خونی می شود. همه این اتفاق‌ها در دوران چرخه پریودی انجام می شوند. استروژن و پروژسترون که در زنان در سنین باروری فعال هستند و به صورت متوالی و با هم در هر سیکل قاعدگی آزاد می شوند، روی سلول های اپیتلیال غدد پستانی اثر می گذارند و تغییراتی در پستان ایجاد می‌کنند.

بافت سينه زنان در دوران پریودی

در واقع در هر دوره قاعدگی، پستان به گونه ای عمل می کند که گویی زن باردار می شود و سپس شیر ترشح می کند. به خاطر تغییر سطح هورمون‌ها در بدن خانم‌ها که تغییراتی روی پستان هم ایجاد می‌کند ممکن است پستان سفت، متورم، دردناک و حساس بشود که بعد از شروع دوران پریودی این حساسیت‌های ایجاد شده از بین می‌رود. علاوه بر هورمون های گفته شده، پرولاکتین جزو هورمون هایی است که در آناتومی پستان تاثیر گذار است.

آناتومی پستان در دوران یائسگی

زنان توجه داشته باشند که با شروع یائسگی، سینه های آنها تغییر می کند. علائم شایع:

تورم سینه. سینه در دوران یائسگی به دلیل جابجایی بافت غده از آن و افزایش مقدار چربی و بافت همبند، حجیم تر و متراکم تر می شود. تورم شدید به خصوص با استفاده از مقادیر زیادی مایع، کافئین و نمک رخ می دهد.
بزرگ شدن سینه. سخت و دردناک می شود، ناراحتی با لمس معمولی ایجاد می شود. قفسه سینه در دوران یائسگی می تواند به دلیل استاز وریدی در شبکه عروقی غدد و همچنین تورم بافت همبند پر شود.

احساس هجوم شیر در دوران یائسگی، ترشح از نوک سینه ها، احساس خارش و سوزش در آنها نیز از مشخصه های یائسگی است.

عضلات آناتومی سینه

بخشی از قفسه سینه را عضلات تشکیل می دهند که عبارت اند از:

عضله پکتورالیس ماژور
عضله پکتورالیس مینور
عضله ساب کلاوین
عضله سراتوس انتریور

خون رسانی به سینه در ساختار پستان توسط شریان های زیر انجام می شود:

قفسه سینه داخلی
قفسه سینه جانبی
شریان های بین دنده ای خلفی

ناحیه اطراف نوک پستان حاوی تعداد زیادی اعصاب و عروق خونی است. خروج وریدی از غده پستانی از طریق ورید زیر بغل اتفاق می افتد، از همان طرف خروج بیشتر لنف انجام می شود – تقریباً 75٪. خروج بقیه لنف توسط غدد لنفاوی در جناغ سینه و همچنین در طرف دیگر غده پستانی تسهیل می شود. رباط ها و عضلات سینه ای به گونه ای هستند که شکل و اندازه سینه را تعیین می کنند.

اناتومی سینه زنان در دوران بارداری

زنان تغییرات زیادی را در طول بارداری تجربه می کنند. تغییرات در سینه ها یکی از شاخص هایی است که حتی قبل از انجام تست بارداری قابل مشاهده است. بافت پستان از هفته های اول به دلیل تاثیر افزایش هورمون ها در دوران بارداری دچار تغییرات قابل توجهی می شود. هورمون استروژن که در دوران بارداری افزایش می یابد، کانال های انتقال شیر را در سینه ها ایجاد می کند. اندازه غده پستانی، بسته به میزان بافت چربی، بر توانایی تولید شیر تأثیری ندارد. محور سینه ها کمی به سمت جلو می روند. در دوران بارداری و شیردهی، رنگ شدیدتر می شود. رنگدانه پس از از شیر گرفتن کاهش می یابد، اما هرگز به حالت قبل از بارداری باز نمی‌گردد.

با افزایش سن و همچنین در طول چرخه قاعدگی، شکل و اندازه سینه های زنان تغییر می کند. در این دوره، سطح هورمون های زنانه افزایش می یابد، سینه ها کمی متورم می شوند، زیرا بدن برای بارداری احتمالی و شیردهی آماده می‌شود.

آناتومی سینه و ماموگرافی

معمولاً پستان ها کاملا قرینه نیستند و با تغییرات هورمونی کمی اندازه شان تغییر می‌کند. عدم تقارن سینه دلایل متعددی دارد که در مقاله ای به طور کامل توضیح داده شده است. سفتی بافت پستان، به سن هم ارتباط دارد. بافت سینه خانم‌های جوان بیشتر غده‌ای است که همین موضوع باعث می شود پستان سفت‌تر باشد. بعد از یائسگی به مرور زمان بافت چربی جایگزین بافت غده ای می‌شود و از سفتی یا به اصطلاح قوام پستان‌ها کم می‌شود.
به خاطر نوع بافت پستان در خانم‌های جوان و تراکمی که پستان دارد امکان اینکه ماموگرافی انجام بشود سخت‌تر است. به خاطر همین است که ماموگرافی برای خانم‌های جوان تجویز نمی شود مگر اینکه پزشک تشخیص داده که لازم است.

آناتومی پستان و سرطان سینه

زمانی که سلول های پستانی بیشتر از حالت طبیعی خود تقسیم می شوند، سرطان سینه در ناحیه محدود غدد شیری یا مجاری آن تشکیل می شود. این عارضه می تواند رشد کند و به بافت های اطراف پستان نیز گسترش یابد. شایع ترین محل متاستاز سرطان پستان در سیستم لنفاوی غدد لنفاوی زیر بغل در سمت آسیب دیده است.

بیماری های پستان

انواع مختلفی از بیماری های پستان وجود دارد. آن ها شامل عفونت، کیست و رشد، با یا بدون درد هستند. برخی از توده ها خوش خیم هستند، یعنی سرطان نیستند، و برخی بدخیم هستند، به این معنی که می توانند گسترش یابند.

فیبروآدنوما

این توده سرطانی نیست، فیبروآدنوم اغلب در سنین 15 تا 35 سالگی اتفاق می افتد. اما در هر سنی در هر فردی که پریود می‌شود، می توان آن را یافت. فیبروآدنوما اغلب دردی ایجاد نمی‌کند. می تواند سفت، صاف و لاستیکی به نظر برسد. شکلی گرد دارد. ممکن است مانند یک نخود در سینه احساس شود. یا ممکن است مانند یک سکه صاف به نظر برسد. هنگام لمس، به راحتی در بافت سینه حرکت می‌کند.